डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम: एक महान वैज्ञानिक आणि शिक्षक

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम हे नाव म्हणजेच समर्पण, विज्ञान, प्रगती आणि विनम्रता यांचा एक उत्कृष्ट संगम आहे. त्यांचा जन्म १५ ऑक्टोबर १९३१ रोजी रामेश्वरम, तामिळनाडू येथे झाला. अत्यंत साधारण कुटुंबात जन्मलेले कलाम साहेब त्यांच्या जिज्ञासू वृत्ती आणि कठोर परिश्रमाने जगभरातील लोकांसाठी प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्व बनले. त्यांचे जीवन हा एक प्रेरणादायी प्रवास आहे, जो प्रत्येकाला शिकवतो की, कोणतेही स्वप्न मोठे नसते आणि जिद्द, मेहनत आणि ज्ञान यांचा संगम असेल तर कोणतेही स्वप्न सत्यात उतरवता येते.

बालपण आणि शिक्षण

डॉ. कलाम यांचे बालपण खूप साधे होते. आर्थिक अडचणी असूनही त्यांनी शिक्षणात प्रचंड रस घेतला. ते म्हणत, “स्वप्न पाहा, आणि ते सत्यात उतरवण्यासाठी कष्ट करा.” शिक्षणाची महती त्यांना लहानपणापासूनच कळली होती. त्यांना शालेय जीवनात गणित आणि विज्ञान विषयांची विशेष आवड होती. त्यांनी विमानशास्त्रात पदवी घेतली आणि त्यानंतर भारतीय अंतराळ संशोधन संघटनेत (ISRO) काम करण्यास सुरुवात केली.

वैज्ञानिक कार्य

डॉ. कलाम यांचे कार्य वैज्ञानिक क्षेत्रात अविस्मरणीय आहे. त्यांनी भारताच्या अंतराळ आणि संरक्षण क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली ‘अग्नी’ आणि ‘पृथ्वी’ क्षेपणास्त्रांची निर्मिती झाली, ज्यामुळे त्यांना मिसाइल मॅन ऑफ इंडिया’ म्हणून ओळखले जाऊ लागले. भारताच्या अणु कार्यक्रमात देखील त्यांचे मोठे योगदान होते. ते म्हणत, “तुम्ही स्वप्नं सत्यात उतरवण्यासाठी वैज्ञानिक दृष्टीकोनाचा अवलंब केला पाहिजे. ”

राष्ट्रपतीपद आणि विदयार्थ्यांप्रती प्रेम

२००२ साली डॉ. कलाम भारताचे ११वे राष्ट्रपती बनले. राष्ट्रपतीपदाच्या कार्यकाळात त्यांनी स्वतःला ‘जनतेचा राष्ट्रपती’ म्हणून ओळख मिळवली. ते विदयार्थी आणि तरुणांशी सतत संवाद साधत असत, त्यांना प्रेरणा देत असत. त्यांना विश्वास होता की, “तरुणाई ही राष्ट्राच्या भविष्याची चावी आहे. ती प्रगत विचारांची आहे, त्यामुळेच त्यांच्याकडे जबाबदारीने बघावे लागते.’ शिक्षक म्हणून ओळख

डॉ. कलाम यांची सर्वांत आवडती भूमिका म्हणजे शिक्षकाची होती. ते नेहमी म्हणत, “शिक्षक हा विदयार्थ्यांच्या भविष्याचा शिल्पकार असतो.” राष्ट्रपतीपदावरून निवृत्त झाल्यानंतर त्यांनी देशभरातील विविध शाळा आणि महाविदयालयांमध्ये विदयार्थ्यांशी संवाद साधला. ते विदयार्थ्यांना नेहमी प्रेरणादायी विचार देत असत, जसे की, “तुमच्या जीवनात यश मिळवण्यासाठी स्वप्न पाहा आणि त्यासाठी प्रयत्न करा.’

डॉ. कलाम यांनी अनेक प्रेरणादायी पुस्तके लिहिली आहेत, ज्यात ‘Wings of Fire’, ‘Ignited Minds’ आणि ‘India 2020’ या पुस्तकांचा समावेश आहे. त्यांची पुस्तके केवळ आत्मचरित्र नव्हती, तर त्यांनी प्रत्येकाला प्रेरणा दिली की, देशाच्या प्रगतीसाठी योगदान कसे दयावे. “यशस्वी होण्यासाठी तुमच्या मनातल्या नकारात्मकतेला दूर करा आणि सतत प्रयत्न करत राहा, ” हेच त्यांच्या विचारसरणीचे मूळ होते.

जीवनातील महत्त्वाचे संदेश

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांनी आपल्या जीवनातून दिलेले काही महत्त्वाचे संदेश म्हणजे,

• “स्वप्नं तीच खरी असतात जी तुम्हाला झोप उडवतात. “
• “अपयश हा यशाचा पहिला पायरी आहे, त्यातून शिकून पुढे जाणं गरजेचं आहे.”
• ” शिक्षण हे माणसाच्या प्रगतीचं प्रमुख साधन आहे. “

निधन आणि वारसा

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचे २७ जुलै २०१५ रोजी शिलाँग येथे एका व्याख्यानाच्या दरम्यान निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूनंतरही त्यांच्या विचारांचे आणि कार्याचे प्रतिध्वनी आजही देशभरात ऐकू येतात. त्यांचे विचार आणि प्रेरणा आजही तरुण पिढीला मार्गदर्शन करत आहेत.

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचे जीवन हे एक प्रेरणादायी कथा आहे. त्यांच्या जिद्द, कष्ट, आणि समाजाच्या प्रति असलेल्या प्रेमामुळे त्यांनी भारतीय तरुणांच्या मनात एक विशेष स्थान मिळवले आहे. ते म्हणायचे, “जर तुम्हाला यश मिळवायचे असेल तर तुमच्या स्वप्नांचा पाठलाग करा, सतत शिकत राहा आणि कठोर परिश्रम करा.” त्यांचे विचार आणि कार्य प्रत्येक विद्यार्थ्याला, नागरिकाला आणि देशप्रेमीला पुढे जाण्याची प्रेरणा देतात.

“स्वप्नं पाहा, विश्वास ठेवा आणि प्रयत्न करा, यश तुम्हाला निश्चितच मिळेल.’ डॉ. कलाम यांच्यापासून शिकलेला हा महान धडा आपल्याला सतत प्रेरणा देत राहील.

वाचन प्रेरणा दिन: मार्गदर्शक आणि प्रेरणादायी विचार

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचा जन्मदिवस १५ ऑक्टोबर रोजी वाचन प्रेरणा दिन म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाचा उद्देश विदयार्थ्यांना वाचनाची आवड निर्माण करणे, ज्ञानप्राप्तीसाठी वाचनाचे महत्त्व पटवून देणे आणि उत्तम विचारांच्या पुस्तकांशी त्यांचा परिचय करणे हा आहे. वाचन हे केवळ एक शैक्षणिक साधन नाही, तर माणसाच्या वैयक्तिक विकासात, आत्मबळ वाढवण्यात आणि मानसिक समृद्धी वाढवण्यात मोलाची भूमिका बजावते.

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचे संपूर्ण जीवन हे विदयार्थ्यांसाठी एक प्रेरणा आहे. शाळेत असताना त्यांनी अनेक आव्हाने पार केली, पण त्यांनी कधीच हार मानली नाही. त्यांचे कष्ट, जिज्ञासा आणि वाचनाची आवड यामुळे ते महान वैज्ञानिक आणि भारताचे राष्ट्रपती बनले. कलाम साहेब नेहमी म्हणत, “वाचन हे असे शस्त्र आहे जे आपल्याला जीवनाच्या प्रत्येक परीक्षेत यशस्वी बनवते.” वाचनामुळे आपली विचारशक्ती वाढते, आपले व्यक्तिमत्त्व घडते, आणि आपल्याला जीवनात पुढे जाण्याचा मार्ग सापडतो.

विदयार्थ्यांनी वाचनाची आवड लावणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. रोज थोडे वेळ पुस्तक वाचणे हे आपल्या ज्ञानाचा खजिना वाढवते. चांगली पुस्तके वाचल्याने नवे विचार, नवे दृष्टिकोन, नवे मार्गदर्शन मिळते. ‘महान व्यक्तींच्या चरित्राचा अभ्यास करणे’ याचा अर्थ त्यांचे अनुभव, संघर्ष आणि यश आपल्या जीवनात लागू करणे होय.

डॉ. कलाम यांचे जीवन वाचनाने समृद्ध झाले होते. त्यांनी केवळ शास्त्रज्ञ म्हणूनच नव्हे तर उत्तम लेखक म्हणूनही आपले विचार मांडले. त्यांनी ‘विंग्स ऑफ फायर’, ‘इग्नाइटेड माइंड्स’ सारखी अनेक पुस्तके लिहिली, ज्यांनी संपूर्ण जगभरातील विदयार्थ्यांना प्रेरणा दिली. हे वाचन प्रेरणादायी विचार आजही तरुणाईसाठी मार्गदर्शक ठरतात.

वाचनामुळे आपण आपल्या विचारांना सुसंगतपणे मांडायला शिकतो, तर्कशक्ती विकसित होते, आणि आपल्यात आत्मविश्वास वाढतो. त्यामुळे विदयार्थी मित्रांनो, वाचनाला आपल्या दिनचर्येत स्थान दया. रोज नवी पुस्तकं वाचा, ज्ञानाचा संचय करा आणि जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात यशस्वी बना.

डॉ. कलाम यांचा संदेश आहे, “स्वप्न बघा, स्वप्नांना दिशा दया, आणि आपल्या जीवनाचा उद्देश साध्य करण्यासाठी कठोर परिश्रम करा.” वाचन हा स्वप्नपूर्तीचा पहिला टप्पा आहे. चला, आपण सर्व मिळून वाचन प्रेरणा दिनानिमित्त वाचनाची सवय लावू आणि डॉ. कलाम यांचे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी प्रयत्न करू. “वाचन हे नवे स्वप्न दाखवते, आणि त्याच स्वप्नांना वास्तवात आणते. ” शेवटी, लक्षात ठेवा – “ज्ञान हेच खरे बल आहे, आणि वाचन हेच ज्ञानाचे महत्त्वाचे साधन आहे. ”

वाचन करा, प्रगती करा !

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांच्या जीवनातून विदयार्थ्यांनी काय शिकावे

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचे जीवन विदयार्थ्यांसाठी प्रेरणादायी आहे. त्यांनी साधेपणातून महानतेचा प्रवास केला आणि स्वतःच्या जिद्दीने यश प्राप्त केले. त्यांच्या जीवनातून विदयार्थ्यांनी शिकावयाचे काही महत्त्वाचे धडे आहेत, पुढीलप्रमाणे आहेत:

१. स्वप्न पाहणे आणि त्यांचा पाठलाग करणे

” डॉ. कलाम म्हणत, “स्वप्नं तीच खरी असतात जी तुम्हाला झोप उडवतात. विदयार्थ्यांनी हे समजून घेतले पाहिजे की यशस्वी होण्यासाठी मोठी स्वप्नं पाहणं गरजेचं आहे. मात्र, त्याच स्वप्नांना प्रत्यक्षात उतरवण्यासाठी कठोर मेहनत आणि समर्पण आवश्यक आहे. प्रत्येकाने आपली ध्येय निश्चित करून त्यासाठी सातत्याने प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.

२. कठोर परिश्रम आणि समर्पण

डॉ. कलाम यांचे जीवन कठोर परिश्रमाचा आदर्श उदाहरण आहे. त्यांनी अनेक अडचणींवर मात करून यश संपादन केले. विदयार्थ्यांनी त्यांच्या कडून शिकायला हवे की मेहनत आणि समर्पणाशिवाय यश मिळवणे अवघड आहे. कोणतेही आव्हान आल्यास त्याला सामोरे जाण्याची तयारी ठेवायला हवी.

३. विदयार्थ्यांनी ज्ञानाच्या मागे धावावे

Advertisement. Scroll to continue reading.

कलाम साहेब म्हणत, “शिक्षण हेच माणसाचे खरे सामर्थ्य आहे. ” विदयार्थ्यांनी शिक्षणाच्या महत्त्वाची जाणीव ठेवली पाहिजे. शिक्षणाच्या माध्यमातून आपले ज्ञानवर्धन करा, कारण ज्ञान ही यशाची आणि प्रगतीची किल्ली आहे. त्यांनी विदयार्थ्यांना नेहमी सांगितले की, सतत शिकत राहा आणि आपले ज्ञान वाढवत राहा.

४. अपयशाची भीती न बाळगता प्रयत्न करत राहा

“अपयश हा यशाचा पहिला टप्पा आहे,” असे कलाम साहेब सांगत. विदयार्थ्यांनी अपयशामुळे निराश न होता त्यातून शिकून पुढे जाण्याचे धडे घेतले पाहिजेत. अपयश आपल्याला पुढच्या यशाच्या दिशेने जाण्याची दिशा दाखवते. ५. नम्रता आणि साधेपणा कलाम यांचे व्यक्तिमत्त्व अत्यंत नम्र होते. त्यांच्याजवळ शासकीय उच्च पदे असूनही त्यांनी आपली साधी जीवनशैली कायम ठेवली. विदयार्थ्यांनी त्यांच्या नम्रतेचा आदर्श घेऊन कधीही गर्विष्ठपणाचा स्वीकार करू नये आणि यशस्वी झाल्यावरही माणुसकी जपली पाहिजे.

६. इतरांना प्रेरित करण्याची वृत्ती

कलाम साहेब विदयार्थ्यांशी नेहमी संवाद साधत असत. ते म्हणत, “तुम्ही इतरांना प्रेरित केल्यानेच तुमचे जीवन खरे अर्थाने यशस्वी होते.” विदयार्थ्यांनी आपल्या यशामुळे इतरांनाही प्रेरणा दयावी आणि समाजासाठी योगदान दयावे.

७. समर्पित नागरिक बनणे

कलाम यांना देशसेवा हे आपले जीवन ध्येय वाटले. त्यांनी विज्ञान, संरक्षण, शिक्षण या क्षेत्रांत योगदान दिले. विदयार्थ्यांनी देखील या धड्यापासून शिकून देशाच्या प्रगतीसाठी योगदान देण्याची तयारी ठेवली पाहिजे.

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांच्या जीवनातून विदयार्थ्यांनी शिकायला हवे की, स्वप्नं पाहा, त्या स्वप्नांसाठी मेहनत करा, कधीही हार मानू नका, आणि प्रामाणिकपणे आपले कार्य करत रहा. “तुम्ही तुमचे स्वप्नं सत्यात उतरवू शकता, फक्त त्यासाठी चिकाटी, प्रयत्न आणि समर्पण आवश्यक आहे. “शिकत राहा, सतत प्रगती करा आणि नेहमी नम्र राहा. ”

वाचन कसे करावे आणि त्याचे फायदे

वाचन हे जीवनातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण कौशल्य आहे. वाचनाने माणसाच्या जीवनात विचारशक्ती वाढते, ज्ञान वाढते आणि व्यक्तिमत्त्वाचा विकास होतो. लहान मुलांपासून ते वयस्कर व्यक्तींपर्यंत प्रत्येकाने वाचन करणे गरजेचे आहे. वाचन केवळ पुस्तके वाचण्यापुरते मर्यादित नसते, तर ते आपले जग पाहण्याचा दृष्टिकोन सुधारणाऱ्या साधनांपैकी एक आहे. वाचन कसे करावे ?

– १. सकाळी वाचा सकाळी मस्त शांत वातावरणात वाचण्यास सुरुवात करा. सकाळच्या वेळेत मन ताजेतवाने असते, त्यामुळे आपण जे वाचतो ते चांगले लक्षात राहते.

२. दैनिक वाचनाचा सराव करा – दिवसात ठराविक वेळ वाचनासाठी ठेवा. रोज – मिनिटं तरी वाचायला सुरुवात करा. हळूहळू हा वेळ वाढवा.

३. आवडीचे विषय निवडा – सुरुवातीला मुलांनी आवडीचे पुस्तकं वाचावीत. जसे गोष्टी, विनोदी कथा, शैक्षणिक पुस्तकं किंवा साहसी कथांची पुस्तके. आवडीचे विषय असल्यास वाचनाची गोडी लागते.

४. शांत जागा निवडा – वाचनासाठी नेहमी शांत आणि एकाग्रतेची जागा निवडा, जिथे कोणत्याही प्रकारचा त्रास होणार नाही. या वातावरणामुळे तुम्हाला वाचनात गोडी येईल.

५. नवीन शब्द शोधा – वाचताना समोर येणारे नवीन शब्द समजून घ्या. त्यांचा अर्थ शोधा आणि वाक्यात कसा वापरायचा ते शिकून घ्या. नवीन शब्दांच्या ज्ञानामुळे वाचन आनंददायक होईल.

६. वाचन करताना टिपणं लिहा – वाचनाच्या वेळी काही महत्त्वाचे मुद्दे, विचार किंवा प्रश्न मनात येतील तेव्हा ते लगेच टिपून ठेवा. त्यामुळे वाचन पूर्ण केल्यानंतर त्या गोष्टी लक्षात राहतील.

७. वाचलेल्या गोष्टी विचारात घ्या – वाचलेल्या गोष्टी विचारात घ्या आणि त्यावर चिंतन करा. वाचलेलं फक्त लक्षात ठेवणे पुरेसं नाही, त्यावर विचार करणे हे आवश्यक आहे.

८. वेगवेगळ्या प्रकारची पुस्तकं वाचा – एकाच प्रकारच्या पुस्तकांच्या वाचनावर मर्यादा आणू नका. ज्ञानाच्या विविध शाखांचा अभ्यास करण्यासाठी विविध विषयांवरील पुस्तकं वाचण्याचा प्रयत्न करा.

वाचनाचे फायदे

१. ज्ञान वाढते – वाचनामुळे आपल्याला नवनवीन गोष्टी शिकायला मिळतात. विविध विषयांवर माहिती मिळते आणि आपले ज्ञान अधिकाधिक वाढते. वाचनामुळे आपण फक्त शाळेतील शिक्षणापुरते मर्यादित न राहता, जीवनाच्या सर्व अंगांवर विस्तृत माहिती मिळवतो.

२. विचारशक्ती तीक्ष्ण होते – वाचनाने विचार करण्याची क्षमता वाढते. जेव्हा आपण वेगवेगळ्या पुस्तकं वाचतो, तेव्हा आपण नवनवीन विचार शिकतो. त्यामुळे आपली विचारशक्ती वाढते आणि निर्णय घेण्याची क्षमता सुधारते.

३. भाषा आणि शब्दसंग्रह सुधारतो – वाचनामुळे आपण नवीन शब्द शिकतो. आपली भाषा सुधारते, वाक्यरचना अधिक शुद्ध होते. कोणत्याही भाषेचे ज्ञान वृद्धिंगत होण्यासाठी वाचन हा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे.

४. वाढ एकाग्रता – सतत वाचल्याने आपली एकाग्रता वाढते. पुस्तकं वाचताना आपल्याला त्यातले विचार आणि शब्द समजून घ्यावे लागतात, त्यामुळे मन अधिक एकाग्र होते.

५. तणाव कमी होतो – वाचन हा तणाव कमी करण्याचा एक उत्तम मार्ग आहे. चांगले पुस्तक वाचल्याने मन शांत होते, तणाव कमी होतो, आणि मेंदूला विश्रांती मिळते.

६. कल्पनाशक्ती वाढते – कथा, विज्ञानकथा, इतिहास किंवा साहसविषयक पुस्तकं वाचल्यामुळे आपली कल्पनाशक्ती समृद्ध होते. वाचनाने मेंदू कल्पनांच्या जगात फिरतो, त्यामुळे आपल्या सृजनशीलतेला चालना मिळते.

७. व्यक्तिमत्त्व घडवते वाचन केवळ आपले ज्ञानच वाढवत नाही, तर आपले व्यक्तिमत्त्वही घडवते. विचारशक्ती, समज, सहिष्णुता, आत्मविश्वास हे सर्व गुण वाचनातून वाढतात. यामुळे माणूस अधिक शहाणा आणि विचारशील होतो.

८. संवादकौशल्य वाढते – वाचनामुळे शब्दसंग्रह समृद्ध होतो आणि बोलण्याचे कौशल्य वाढते. वाचनामुळे आपल्याला विचार मांडण्याची कला शिकता येते आणि संवादामध्ये अधिक प्रभावीपणे व्यक्त होता येते.

९. मनातली उत्सुकता जागृत होते – वाचनामुळे नव्या विषयांबद्दलची उत्सुकता निर्माण होते. जेव्हा आपण नवीन गोष्टी वाचतो, तेव्हा त्या गोष्टींची अधिक माहिती मिळवण्याची इच्छा आपोआप निर्माण होते.

१०. स्वत:चा विकास – वाचन हे स्वत:ला समृद्ध करण्याचं माध्यम आहे. वाचनातून आपण आत्मविकास साधू शकतो, आपले दोष दूर करू शकतो, आणि जीवनात यशस्वी होण्याची दिशा मिळवू शकतो.

वाचन हे प्रत्येकासाठी आवश्यक आहे. ते फक्त मनोरंजन किंवा शिक्षणाचे साधन नसून, जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात आपल्याला मदत करणारे साधन आहे. वाचनाची गोडी लहानपणापासूनच मुलांनी लावली पाहिजे, कारण वाचनातूनच ज्ञान, कल्पनाशक्ती, विचारशक्ती आणि व्यक्तिमत्त्वाचा विकास होतो. त्यामुळे सर्वांनी वाचनाची सवय लावून घेतली पाहिजे आणि या ज्ञानाच्या सागरात खोलवर शिरावे.

वाचन प्रेरणा दिनानिमित्त विदयार्थ्यांना आणि समाजाला प्रेरणा देणारी घोषवाक्येः

1. “वाचन हेच यशाचा पाया आहे !”
2. ” शब्दांच्या दुनियेतून ज्ञानाची शिखरे गाठा!”
3. “वाचनाशिवाय विचारांचा विकास अशक्य!”
4. “नवा दिवस, नवं पुस्तक, नवं ज्ञान ! “
5. ” वाचनाची सवय लावा, जीवनात प्रकाश आणा!”
6. “पुस्तक हेच तुमचं खरं मित्र आहे !”
7. “वाचन म्हणजे मनाला शक्ती, विचारांना दिशा ! “
8. “जीवनात यश हवंय ? वाचनात रमलं पाहिजे!”
9. “शिकायला हवंय तर वाचायला शिका !”
10. “वाचन कर, भवितव्य घडव! “
11. “ज्ञानाचं द्वार म्हणजे पुस्तक!”
12. “सतत वाचा, सतत वाढा!”
13. “वाचन हेच तुमच्या स्वप्नांना पंख देईल! “
14. “पुस्तकं वाचा, विचार विस्तार ! “
15. “वाचनामुळे विचार विशाल होतात ! “
16. “वाचन हाच प्रेरणेचा खराखुरा स्रोत ! “
17. “पुस्तकांशी मैत्री करा, यशाचा मार्ग सोपा करा! “
18. “वाचल्याशिवाय विचार करता येत नाही ! “
19. “वाचनाने जीवन समृद्ध होते !”
20. “पुस्तकं उघडा, नव्या जगाला भेटा! “
21. “शब्दांचं सामर्थ्य मोठं, ते फक्त वाचणाऱ्यांनाच समजतं!’
22. “वाचनातून विचारांची दारे उघडा !”
23. “वाचाल तर वाढाल, शिकाल तर शहाणे होताल ! “
24. “पुस्तकं हे ज्ञानाचं अमरदाय आहे!”
25. “वाचनाच्या रस्त्यावर चाललात तर यशाची शिखरे जवळ येतील!”
26. ” वाचनाशिवाय संपूर्ण व्यक्तिमत्व घडवता येत नाही ! “
27. “वाचन हेच यशस्वी होण्यासाठीचा पहिला टप्पा आहे!”
28. “पुस्तकांमध्ये असतो यशाचा खरा मार्ग!”
29. “शिकायचं आहे ? मग आजच पुस्तकं उघडा !”
30. “वाचनानेच विचारांना दिशा मिळते, विचारांनीच कृतीला ! “

vachan prerna din,vachan prerna din date,vachan prerna din kadhi asto,vachan prerna din 2024,vachan prerna din kab manaya jata hai,vachan prerna din kadhi shahdara karta,vachan prerna din kontya divshi sajra kela jato,vachan prerna din vrutant lekhan in hindi,vachan prerna din 2024,vachan prerna din kis din manaya jata hai,वाचन प्रेरणा दिन ,वाचन प्रेरणा दिन कधी असतो,वाचन प्रेरणा दिन वृत्तांत लेखन मराठी,वाचन प्रेरणा दिन वृत्तांत लेखन हिंदी,वाचन प्रेरणा दिन निबंध मराठी,वाचन प्रेरणा दिन बातमी लेखन मराठी,वाचन प्रेरणा दिन date,वाचन प्रेरणा दिन सूचना फलक,वाचन प्रेरणा दिन मराठी,वाचन प्रेरणा दिन निबंध,about वाचन प्रेरणा दिन,वाचन प्रेरणा दिन chalna,vachan prerana din date,vachan prerna din drawing,वाचन प्रेरणा दिन भाषण