पीएम-युवा 3.0 : युवा लेखकांना घडविण्यासाठी पायाभूत योजना

भारत हे जगातील सर्वात तरुण देशांपैकी एक आहे. देशाची 66% लोकसंख्या तरुण आहे, आणि या तरुणाईची योग्य प्रकारे क्षमता विकसित केल्यास भारताची प्रगती अधिक वेगाने होऊ शकते. राष्ट्रीय शिक्षण धोरण 2020 ने युवा पिढीच्या सक्षमीकरणावर विशेष भर दिला आहे, जेणेकरून भावी नेतृत्व तयार होऊ शकेल.

पीएम-युवा 3.0: युवा लेखकांसाठी सुवर्णसंधी

पीएम-युवा 3.0 योजना 11 मार्च 2025 रोजी सुरू होत आहे. या योजनेद्वारे भारतीय साहित्याला जागतिक स्तरावर पोहोचविण्यासाठी तरुण लेखकांना मार्गदर्शन दिले जाईल.

स्पर्धेचे वेळापत्रक

• राष्ट्रीय स्तरावरील स्पर्धा कालावधी: 11 मार्च – 10 एप्रिल 2025
• प्रस्तावांचे मूल्यमापन: 12 एप्रिल – 12 मे 2025
• राष्ट्रीय परीक्षक मंडळाची बैठक: 20 मे 2025
• निकाल जाहीर करण्याची तारीख: 31 मे 2025
• मार्गदर्शन कालावधी: 1 जून – 1 नोव्हेंबर 2025
• राष्ट्रीय शिबिर: 10-18 जानेवारी 2026 (नवी दिल्ली वर्ल्ड बुक फेअर)
• पहिल्या पुस्तक संचाचे प्रकाशन: 31 मार्च 2026

पीएम-युवा 3.0 साठी निवडलेले विषय

1. राष्ट्रनिर्माणात भारतीय प्रवासी समाजाचा सहभाग
2. भारतीय ज्ञान प्रणाली
3. आधुनिक भारताचे शिल्पकार (1950-2025)

थीम 1: राष्ट्रनिर्माणात भारतीय प्रवासी समाजाचा सहभाग

भारतीय प्रवासी समाज (Indian Diaspora) जगभर पसरलेला असून, तो राष्ट्रनिर्माणात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. 35 दशलक्षाहून अधिक भारतीय वेगवेगळ्या देशांत राहतात आणि त्यांच्या योगदानामुळे भारताचे जागतिक दर्जाचे स्थान उंचावले आहे.

सुचवलेले उपविषय:

• भारतीय प्रवासी समाजाची इतिहासातील भूमिका
• भारतीय प्रवासी समाज आणि आंतरराष्ट्रीय संबंध
• आधुनिक भारताच्या उभारणीत भारतीय प्रवासी समाजाचे योगदान

थीम 2: भारतीय ज्ञान प्रणाली

भारताने गणित, खगोलशास्त्र, आयुर्वेद, स्थापत्यशास्त्र आणि तत्वज्ञान यासारख्या क्षेत्रांत प्रचंड योगदान दिले आहे. भारतीय ज्ञान प्रणाली (Indian Knowledge System – IKS) हे भारताच्या प्राचीन परंपरांचे प्रतिबिंब आहे.

सुचवलेले उपविषय:

• वेद, उपनिषदे आणि प्राचीन ग्रंथ
• योग, ध्यान आणि आयुर्वेद
• भारतीय गणितीय शोध आणि खगोलशास्त्र
• आधुनिक काळात भारतीय ज्ञान प्रणालीचे महत्त्व

थीम 3: आधुनिक भारताचे शिल्पकार (1950-2025)

भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर अनेक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्त्वे भारताच्या विकासासाठी पुढे आली. शास्त्रज्ञ, तंत्रज्ञानतज्ञ, उद्योजक, समाजसुधारक आणि नेते यांनी भारताच्या विकास प्रक्रियेत महत्त्वपूर्ण भूमिका पार पाडली आहे.

सुचवलेले उपविषय:

• वैज्ञानिक आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील योगदान
• भारताच्या औद्योगिक प्रगतीमध्ये योगदान देणारे उद्योजक
• सामाजिक परिवर्तन घडवणारे विचारवंत आणि नेते
• भारताच्या जागतिक स्तरावरील यशस्वी वाटचालीचे शिल्पकार

योजनेचा कार्यान्वित करण्याचा तपशील

राष्ट्रीय पुस्तक न्यास (NBT) या योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी जबाबदार आहे. देशभरातून 50 लेखकांची निवड केली जाईल.

• भारतीय प्रवासी समाजावर आधारित विषयासाठी: 10 लेखक
• भारतीय ज्ञान प्रणाली विषयासाठी: 20 लेखक
• आधुनिक भारताचे शिल्पकार विषयासाठी: 20 लेखक

स्पर्धेतील सहभागासाठी आवश्यक अटी

• अर्जदाराचे वय 11 मार्च 2025 रोजी 30 वर्षे किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
• केवळ गैर काल्पनिक (Non-Fiction) साहित्य स्वीकारले जाईल.
• एकाच स्पर्धकाकडून फक्त एक प्रवेश अर्ज स्वीकारला जाईल.
• पूर्वीच्या PM-YUVA 1.0 किंवा 2.0 मध्ये निवडलेले स्पर्धक पात्र असणार नाहीत.

मार्गदर्शन आणि मास्टर क्लासेस

• NBT चे तज्ञ लेखक आणि संपादक यांच्याकडून मार्गदर्शन केले जाईल.
• प्रकाशन प्रक्रियेबाबत सखोल माहिती दिली जाईल.
• राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पुस्तक मेळावे आणि साहित्य संमेलनांमध्ये सहभागाची संधी दिली जाईल.

शिष्यवृत्ती आणि फायदे

• रु. 50,000/- प्रति महिना (6 महिने) म्हणजेच एकूण रु. 3 लाख शिष्यवृत्ती दिली जाईल.
• 10% रॉयल्टी प्रकाशित पुस्तकांवर मिळेल.
• निवडलेल्या लेखकांच्या पुस्तकांचे अन्य भारतीय भाषांमध्ये अनुवाद केले जातील.
• युवा लेखकांना साहित्य संमेलनांमध्ये स्वतःच्या पुस्तकांचे प्रमोशन करण्याची संधी मिळेल.

पीएम-युवा 3.0 योजनेचे महत्त्व आणि उद्दीष्टे

• भारतीय भाषा आणि साहित्य क्षेत्राला नव्या लेखकांची फळी मिळेल.
• वाचन, लेखन आणि प्रकाशन संस्कृती अधिक दृढ होईल.
• भारतीय साहित्याला जागतिक स्तरावर पोहोचवण्याची संधी मिळेल.
• भारतीय संस्कृतीचे संवर्धन आणि प्रचार-प्रसार होईल.

पीएम-युवा 3.0 योजना ही तरुण लेखकांसाठी एक अनोखी संधी आहे. या योजनेतून नवोदित लेखकांना प्रेरणा, प्रशिक्षण आणि प्रकाशनाची सुवर्णसंधी मिळणार आहे. भारतीय ज्ञान प्रणाली, भारतीय प्रवासी समाजाचे योगदान आणि आधुनिक भारताचे शिल्पकार या महत्त्वाच्या विषयांवर आधारित साहित्य निर्मितीच्या माध्यमातून भारताचे सांस्कृतिक, बौद्धिक आणि साहित्यिक वैभव अधिक विस्तारेल.